از نگاه «هارون ابو الراح»؛
عکاسی خبری در سرزمین های اشغالی فلسطین
یکم شهریور ١٣٩٣ ساعت ١١:٤١
اختصاصی میثاق/ عکاسان جدید زندگی خود را به خطر می اندازند تا جهان بیرون و واقعیت های اشغال اسرائیل از کرانه ی باختری غزه را به دیگران نشان دهند و هژمونی و تسلط نظامی را به چالش بکشند. در زمانی که رسانه های مهم جهان پای خود را بیرون از صحنه گذاشته اند، رسانه ها و شبکه های اجتماعی دست به کار شده اند. عکاسان در سایه وسایل ارتباط جمعی امروزی، درگیری اسرائیل-فسلطین را به وضوح پوشش داده اند. کار آن ها درگیری موجود را توسط روایت ها و تصاویر نشان می دهد.
برای سال های متمادی، غالب روایت ها، روایت هایی از اسرائیل بود و روایت فلسطینی ها، در سکوت نقل می شد. هرچند این امر در حال تغییر است. یکی از دلایل عمده این تغییر، استفاده از رسانه های اجتماعی برای نشان دادن واقعیت اشغال کرانه باختری و نوار غزه توسط اسرائیل است.
پیش از این، حرفه عکاسی برای بسیاری، حرفه هزینه بری بود که همین موضوع وارد شدن به آن را دشوار می کرد. اما در سال های اخیر، دوربین های ارزان قیمتی، که بسیاری از آن ها از اسرائیل به صورت دست دوم وارد بازارهای فلسطین می شوند، منجر به مشارکت تعداد زیادی از جوان ها شده است. جوانان زیادی که وابستگی به هیچ حزبی ندارند، شروع به ثبت و مستند کردن شرایط زندگی فلسطینی ها در شرایط اشغال کرده اند. برخی به عنوان عکاسان فعال اجتماعی و برخی به عنوان عکاسان خبری حرفه ای.
«هارون ابو الراح» که در رام الله سکونت دارد، زمانی که فقط 9 سال داشت با دوربین قدیمی ای شروع به عکاسی کرد و از همان موقع می دانست عکاسی راه زندگی او خواهد بود. در کافه رام الله، واقع در شهر رام الله با هم صحبت می کردم، او به من گفت:"همیشه حس می کردم که میخواهم این کار را بکنم. هیچ وقت نمی خواستم مشهور شوم." هارون در مرکز Jenin Freedom Theatre دانشجوی جوليانو مير خميس است. او اعتقاد دارد:"رسانه های اجتماعی، به ویژه فیس بوک، تبدیل به پنجره های اصلی شده اند که رو به جهان بیرون باز می شوند. شما حتی می توانید ایده های خود را در فیس بوک بسنجید و ببینید که آیا آدم ها آن ها را می پسندند یا نه."
ابو الراح پیش از این سه سال در نروژ زندگی کرده و می گوید که پوشش نادرست رسانه ها از درگیری اسرائیل – فلسطین او را بر این داشته که خودش حقیقت را به دنیا نشان دهد. او می گوید "چیزهایی که من در اخبار می شنیدم، کاملا جعلی بود و کاملا منزجرکننده. آن ها واقعیت را تحریف می کردند و حقیقت را نابود می کردند:"هارون این را هم به رسانه های اسرائیلی و هم به رسانه های دولتی فلسطین نسبت می دهد. او می گوید:" هر دو طرف پوشش نادرست می دهند و هیچ کس صدای آدم ها در خیابان ها را نمی شنود و هیچ کس حقیقت را نمی بیند، به جز آن هایی که خودشان در آنجا حضور دارند و همه چیز را از نزدیک می بینند."
الراح یکی از بسیار عکاسان جوانی است که تمام تظاهرات و فعالیت های اجتماعی که هر هفته در فسلطین روی می دهد را ثبت و مستند سازی می کند. گرچه، الراح بر روی اهمیت ثبت وقایع روزانه هم تاکید زیادی دارد، نه فقط ثبت راهپیمایی ها و فعالیت های اجتماعی. او می گوید " می خواهم از عکس هایم فیلمی تهیه کنم به نام یک روز معمولی، می خواهم فیلم را از جایی شروع کنم که یک نفر بلند می شود، به دستشویی می رود، مسواک می زند، آماده می شود، بیرون می رود، از جنین به رام الله می رود، از نقاط بازرسی رد می شود، و خانواده اش با او تماس می گیرند و می گویند که برادرت دستگیر شده است. یا با او تماس می گیرند و می گویند که دوستت کشته شده. من می خواهم مردم همه این چیزها را درک کنند. "
عمان محمد، 26 ساله که ساکن غزه است، حرفه اش به عنوان عکاس خبری را از 19 سالگی آغاز کرد. او می گوید نشان دادن زندگی روزانه مردم بسیار مهم است و این چیزی است که در تیتر هیچ خبری سخنی از آن گفته نمی شود. عمان زندگی خانواده خدریس را در طی یک دوره دو ساله مستند کرده است. او می گوید:"داستان آن ها داستانی است که تمام درگیری اسرائیل – فلسطین را می توان در آن خلاصه کرد. در جنگ سال های 2008 – 2009 توسط نیروهای اسرائیلی بمبی به خانه آن ها اصابت می کند و به جای اینکه خانه شان که سال ها در آن زندگی کرده بودند را ترک کنند، خانواده تصمیم می گیرد که در همان خرابه ها به زندگی خود ادامه دهد و بچه هایشان را در همان خرابه ها بزرگ کنند و چند پرنده هم دارند." عمان از زندگی آن ها مستندی ساخته است. او می گوید این یک داستان تلخ و شیرین است.
همانند هارون، عمان هم معتقد است رسانه های اجتماعی برای گسترش کارش، بسیار به او کمک کرده است."من اولین کار واشنگتن پست ام را توسط فیس بوک گرفتم، می دانم که خنده دار است." اما او می گوید که این می تواند یک شمشیر دولبه باشد، چون به این صورت هر کسی می تواند ادعا کند که یک عکاس خبری است، وقتی که هر کسی با یک وب سایت ادعا می کند که یک عکاس خبری است، دیگر کسی تو را آنطور که باید جدی نمی گیرد. اما با همه این اوصاف، با ارائه آزادانه کارش، او توانسته کارش را در رسانه ها به چاپ برساند. او هم اکنون در امریکا خودش را برای مصاحبه ای با TED در مورد عکاسی خبری و جنگ آماده می کند، به عنوان بخشی از پروژه ای که خودش به راه انداخته به نام iWar.
عمان همچنین برای کارهایش جوایز بین المللی دریافت کرده است، اما هیچ گاه تصور نمی کرده که کارهایش تا این اندازه مخاطب پیدا کند. در طی سال های اخیر، علاقه بسیار زیادی به عکس های خبری که از فلسطین گرفته شده نشان داده شده است – تغییری که به زعم عمان از سال های حمله اسرائیل به غزه در سال های 2008 و 2009 روی داد. عمان می گوید:" قبلا (خبرگزاری های بین المللی) می گفتند، آره .. شاید بخواهیم ببینیم .. ممکن است جالب باشد. اما بعدا گفتند می شه ما این رو ببینیم؟ میشه باز هم به ما نشان بدهید؟ ما می خواهیم بیشتر درباره این موضوع بدانیم." عمان تنها نیست. برخی به شرط اینکه بی نام باشند، گفتند که شاهد این بودند که رسانه ها در سال های اخیر علاقه بیشتری به کار آن ها نشان داده اند.
مرزها همچنان پابرجا هستند. در یک جامعه محافظه کار مانند غزه، عمان به عنوان یک عکاس خبری زن، با موانع زیادی روبرو است. عمان می گوید:"در غزه این خجاالت آور است که یک عکاس خبری خانم باشی. و دقیقا نقطه مقابل هر چیز آبرومندانه ای است و آدم ها عکاس خبری را برای زن ها بد می دانند . هنوز بسیاری این حرفه را حرفه ای مردانه می دانند، بر خلاف سابقه طولانی تاریخی زنان در این رشته، که حتی به تاریخ عثمانی برمی گردد." عمان اعتقاد دارد "این از طرفی به دلیل نگاه محافظه کارانه مردان به کار کردن زنان است و از طرف دیگر به دلیل اینکه این حرفه ای خشن است. حرفه ای است که در میان جنگ ها، اشغال ها، حملات هوایی و چنین چیزهایی شکل می گیرد."
برای عکاسان خبری در غزه و عکاسان فعال اجتماعی در کرانه باختری، خطر بسیار نزدیک است. فلسطینی ها و غیر فلسطینی ها بارها در تظاهرات، توسط ارتش، زیر آتش رفته اند. ابوالراح می گوید سربازان اسرائیلی او را ترسانده اند و می گوید:"یک بار به یک تظاهرات رفته بودم و یک سرباز مرا تهدید کرد که اگر آنجا را ترک نکنم به من شلیک خواهد کرد." سایر عکاسان هم آزار و اذیت شده اند، هرچند که تجربیات شان، توسط سازمان های حمایت از خبرنگارها نادیده گرفته نشده، مانند خبرگزاران بدون مرز، که این حملات را ثبت و محکوم کرده اند.
در آوریل سال گذشته، گلوله ای به صورت محمد العزا، عکاس 23 ساله اصابت کرد که توسط یک سرباز اسرائیلی به طرف او شلیک شد، این اتفاق طی حمله اسرائیلی ها به پناهگاه ایدا در بیت لحم صورت گرفت یعنی جایی که او زندگی می کند. گلوله از گونه اش و زیر چشم راستش گذشت و جمجمه اش را شکافت. اما هم اکنون او کاملا بهبود یافته و بدون ترس هنوز کارش را ادامه می دهد.
عکاسی العزا در رسانه های اجتماعی بسیار مورد توجه قرار گرفته و وی در 23 سالگی توانسته جوایز بسیاری برای عکاسی اش دریافت کند. او در نوجوانی، زمانی عکاسی را شروع کرد که مرکز لاجی در کمپ ایدا بین نوجوانان دوربینهای عکاسی توزیع می کرده اند و از آن ها خواسته شده بوده که از زندگی هایشان عکس بگیرند. با اینکه او عکاسی خودآموخته است و آموزش حرفه ای ندیده، اما اکنون به جوان های هم محلی اش، آموزش عکاسی می دهد و تا به حال چند نمایشگاه داخلی و در کمپ و همچنین خارج از مرزهای فلسطین برگزار کرده است. همچنین نمایشگاه عکس های خود العزی در کشورهای خارجی، مانند بلژیک و فرانسه بسیار مورد استقبال واقع شده است. او یکی از عکاسانی است که وضعیت زندگی در وطن شان را به دنیا نشان میدهند، عکاسانی که شمارشان روز به روز بیشتر میشود.
العزا هم مانند ابو الراح اعتقاد دارد که پوشش خبری رسانه های بزرگ، وقایع را آنطور که باید نشان نمی دهند. او می گوید:"زمانی که رسانه ها به اینجا می آیند آن ها می خواهند درباره کمپ حرف بزنند، برای چند دقیقه می آیند، فیلم می گیرند و بعد می روند." اما راه حل جایگزین برای وی این است که خودش شروع به ثبت آنچه اتفاق می افتد کند، "زمانی که می خواستم کار رسانه ای انجام دهم، می خواستم همه چیز را نشان دهم و از همه چیز فیلم بگیرم. "
او همچنین یکی از چندین عکاس فعال اجتماعی است که از فیس بوک به عنوان جایگاهی برای منتشر کردن عکس هایش استفاده می کند."من از فیس بوک استفاده می کنم به دلیل اینکه آن تحت کنترل خودت است. راه های زیادی هست که از فیس بوک به نفع خودمان استفاده کنیم. افراد زیادی عکس های من را دیدند و متوجه شدند که اوضاع به چه شکل است.
همچنین راه بسیار خوبی است برای اینکه بتوانیم با سایر فعالان در کمپ های پناهندگی دیگر ارتباط برقرار کنیم. چند سال پیش جوانان در کمپ ایدا در کنار دیوارهایی که کمپ را محاصره کرده اند تظاهراتی ترتیب دادند. که در آن جوان ها تایرهای کنار دیوارها را آتش زدند و آن ها را سوراخ کردند که البته با حمله سربازها تظاهر کننده ها پراکنده شدند. من عکس هایی که از این آتش سوزی گرفتم را در فیس بوک به اشتراک گذاشتم و سایر فعالان یکی یکی آن ها را به اشتراک گذاشتند و به این صورت در معرض نمایش عموم قرار گرفت و در تمام فلسطین همه در سایر کمپ ها همین کار را کردند . ما می توانیم از یکدیگر یاد بگیریم که چه کار کنیم."
با اینکه العزا روزانه توسط ارتش تهدید می شود اما همچنان به کار خود ادامه می دهد. او تنها کسی نیست که به قدرت عکاسی برای به چالش کشیدن هژمونی ارتش پی برده است. طی انتفاضه دوم، عکاسان نقطه هایی را دیدند و عکس هایی را به جهان مخابره کردند که رسانه های بزرگ خبری آن ها را نادیده گرفته بودند و با این کار توانستند جان های زیادی را نجات دهند. ابو الراح می گوید:"آن ها (عکاسان) تبدیل به قهرمان می شوند. آن ها جان افراد را نجات می دهند. اگر ما در انتفاضه دوم عکاس یا دوربین نداشتیم ممکن بود آدم های بیشتری جان خود را از دست بدهند. این به این دلیل است که زمانی که سربازها می دانند که کسی آن ها را زیر نظر دارد، بیشتر روی رفتارشان دقت می کنند . چون زمانی که تنها هستید، راحت تر می توانید چیزی را خراب کنید تا زمانی که احساس کنید کسی شما را می بیند ، آن موقع احساس گناه می کنید و از کارتان دست می کشید."
منبع: opendemocracy.net
کلیه حقوق این اثر متعلق به "مرکز فرهنگی میثاق" است.