شرح خبر
مستندسازها بخوانند؛
تصویربرداری در بحبوحه ی تیراندازی و جنگ: مستند سازی در مناطق جنگی
    سی یکم فروردین ١٣٩٣ ساعت ١٤:٢٠      

اختصاصی میثاق: زمانی که فیلم سازان درباره ی تصویربرداری صحبت می کنند معمولا منظورشان "استفاده از دوربین" است. اما هنگام کار در مناطق جنگی، همین کلمه معنای کاملا متفاوتی به خود می گیرد. 
«راس کافمن» کارگردان مستند ساز، از ابزاری حرف می زند که در فیلم آخرش به نام "ای-تیم" از آنها استفاده کرده است. در این فیلم از همکاری «کتی شووینی» در کارگردانی و «دیوید تیگ» در تدوین سود برده است. کافمن می گوید تصویربرداری به شدت تحت تاثیر صدای گلوله باران قرار داشت. اگرچه شاید این صداها برای فیلمی که درباره ی کارکنان حقوق بشری است که به مناطق خطرناک جهان می روند، مناسب باشد، اما برای او زحمت زیادی به همراه داشت؛ زیرا زمانی که از تیگ خواسته بود جلوه های صدایی گلوله باران را حذف کند، تدوینگرش پاسخ داده بود که " هیچ جلوه ی صدایی وجود ندارد". (در فیلم مستند ازجلوه ی صدایی استفاده نمی شود که بتوان حذفش کرد)


کافمن به یاد نمی آورد هرگز تا این حد عصبانی شده باشد. او می گوید: "من تمام تمرکزم را روی صحنه و شکار آن لحظه می گذارم. گاهی اصلا متوجه نمی شوم چقدر صدای چیزی بلند است. وقتی در حال تجربه ی چیزی از طریق دوربین هستی، چیزهای دیگر از بین می روند."


چنان هنری شاید باعث شود فیلمساز مجبور به دنبال کردن داستانی درون مناطق جنگی شود؛ اما مناطق جنگی چیزی بیشتر از عشق و علاقه ی صرف می طلبند؛ نیازمند آمادگی های دقیق و درستی هستند، موانع لوجیستیکی مهمی را در برابر فیلمساز قرار می دهند؛ و خطرهای شخصی را در بردارند که تنها در مناطق در حال نبرد دیده می شوند. کافمن می گوید: " نکته مهم این است که حتما از آمادگی لازم برخوردار بوده و خطرات کار را بدانیم. این در واقع کار است نه بازی."


تحقیق و آموزش


مناطق جنگی جاهایی هستند که احتمال زخمی شدن در آن هست و کمکهای پزشکی اغلب محدود هستند، بنابراین هنگام برنامه ریزی برای یک پروژه، امنیت، کمکهای اولیه و آموزش نجات از  نکات مهمی هستند که همواره باید مورد توجه قرار بگیرند. نه تنها باید فیلمساز آموزش نجات ببیند بلکه همانطور که کافمن می گوید "شما بایستی اطمینان حاصل کنید که افرادی که با شما هستند نیز این آموزشها  را گذرانده اند. "


«سباستین یونگر» که از کارگردانان فیلم  "Restrepo" نامزد جایزه اسکار 2010 در بخش مستند است، سازمان RISC را تاسیس کرد که در حقیقت همان سازمان تعلیم گزارشگران برای نجات همکاران است که برنامه ی آموزش نجاتی برای گزارشگران مستقل و با تجربه ی جنگ تدارک می بیند. او این برنامه را بعد از دست دادن تیم هترینگتون، همکار کارگردان خود سر فیلم "Restrepo"  آغاز کرد. تیم عکاس- خبرنگار جنگی بود که هنگام اعتراضات سال 2011 لیبی جان خود را از دست داد. برنامه ی آموزشی RISC  آموزش اقدامات اولیه برای نجات زندگی فرد در صحنه ی نبرد را پوشش می دهد.


یونگر می گوید: "یکی از دلایلی که باعث شد RISC  آغاز به کار کند، پاسخ به احساس ناتوانی بود که در مواجه با افراد زخمی به انسان دست می دهد. زمانیکه هیچ وسیله یا مهارتی ندارید تا به آنها کمک کنید، همین حس بسیار بدی به شما می دهد."   


یونگر اینطور ادامه می دهد: "هنگام مواجه با بحران برخی دچار ترس می شوند و برخی دیگر نه. در این زمینه واقعا کاری از دست شما بر نمی آید. اما می توانید به افراد نوعی تمرین عکس العمل در برابر برخی اعمال را یاد بدهید، مانند پوشاندن زخم با تورنیکه (نوعی باند پزشکی). اگر همین کار را به اندازه کافی انجام دهید، دست کم می توانید کمی در این بازی جلو بیفتید.


فیلمبردار فیلم "ای-تیم"، ریچل بث اندرسون در موسسه ی  RISC آموزش دیده است. او در این باره چنین می گوید:" این آموزش، درس بسیار مهمی است تنها به دلیل این واقعیت که به شما اعتماد به نفس می دهد و همین باعث میشود عکس العمل های منطقی و آرامش بخشی از خود نشان بدهید."


بنابراعتقاد او، مناطق درگیر جنگ، حتی متمرکز ترین فرد گروه را نیز به بوته آزمایش می گذارند. او می گوید: " وقتی مشکلی پیش می آید، مهمترین مسئله تفکر درست است که تنها زمانی نتیجه می دهد که شما دچار ترس نشوید. خود این برنامه ی آموزشی برای خبرنگاران مستقل بسیار حیاتی است زیرا ما از حق انتخاب زیادی برای دریافت چنین آموزشهای شخصی برای نجات زندگی برخوردار نیستیم مخصوصا با این هزینه های کمی که در اختیار داریم".


یونگر به فیلمسازان هشدار می دهد که پروژه های خود را با دقت برنامه ریزی کنند. او می گوید: "مردم تصور می کنند وقتی وارد مناطق جنگی می شوند با زندگی خود قمار می کنند. در حقیقت، اما، کاری که آنها انجام می دهند قمار با زندگی همه ی آنهایی است که برای از دست دادن آنها به سوگ خواهند نشست و یا تا آخر عمر از آنها مراقبت خواهند کرد. باید با دقت درباره ی تاثیرات کارتان بر روی افرادی که دوستشان دارید بیندیشید. اگر شما کشته شوید یا آسیب جدی بببینید چه تاثیری بر روی آنها خواهید گذاشت؟" 

 
«مارلین نس» تهیه کننده فیلم "ای-تیم" بود و همراه کافمن و شووینی کار می کرد.  پیشنهاد او این است که قبل از رفتن به خارج شبکه ای محلی را راه بیندازد. نظر او این بود:" اگر درحال تصویربرداری در این مناطق هستید، این راه حل بسیار هوشمندانه است زیرا از این طریق می توانید اطمینان حاصل کنید که مردم آنجا می دانند که شما در حال ساختن شبکه ی حمایتی برای خودتان هستید زیرا واقعا نمی توانید حدس بزنید بعدها نیازمند چه کمکهایی خواهید بود مخصوصا فیلمسازان مستقلی که کارشان به بندی متکی است."


نامرئی و نامحسوس کار کردن


زمانیکه کار را در لوکیشن آغاز کردید حتی معمولیترین فعالیتها نیز تبدیل به چالشی بزرگ خواهند شد.

«جیهان نجیم» کارگردان فیلم نامزد اسکاری به نام "میدان" که درباره ی انقلاب در حال وقوع مصر است توضیح می دهد برای اینکه بتواند از دید مقاماتی پنهان شود (نامرئی شود) که ممکن بود تصویربرداری اش را متوقف کنند، از دوربین های کوچک کانن از جمله 60D و 5D و نیز کیف های متفاوت بسیاری استفاده می کرد. او می گوید: " من سعی می کردم کیف هایی را با خود حمل کنم که شبیه کیف دوربین نباشند. هرچیزی که شبیه کیف دوربین بود توقیف می شد. زمانیکه به فرودگاه رسیدم تمام تجهیزات من توقیف شد. البته  آنها اجازه می دادند دوربینهای کوچک را با خود ببریم. هنگام تصویربرداری، چون تجهیزات ما کوچک و مسئول صدایمان نیز کوچک اندام بود، این امکان را به ما داد تا در میان جمعیت به نوعی نامرئی به نظر برسیم. "


نجیم می گوید: "در طول دوسال و نیم گذشته، سه یا چهار دوربین در میدان تحریر قاهره داشتیم  و همیشه از هم حمایت می کردیم." پیشنهاد او این است که باید  تا آنجایی که می شود گروه کوچکتری به همراه خود داشت. قطعا نباید تعدادتان از گروهی که به دنبالشان هستید بیشتر باشد. رمز موفقیت این است که واقعا تلاش کنید نامرئی به نظر بیایید تا امکان خلق لحظه های مهم و نزدیک را به وجود بیاورید.
گروه نجیم، از میکروفون های بر روی دوربین نیز استفاده کرد. او در این باره می گوید:" خب، اگر به هر دلیلی ارتباطمان را با نفر دوم از دست دادیم، از این طریق همچنان قادر خواهیم بود صدای قابل قبولی داشته باشیم."


«ریچل بث اندرسون» نیزکه در مناطق جنگی بسیاری تصویربرداری کرده است از تجهیزات کوچکی استفاده کرد تا توجه ناخواسته ای را به سمت خود جلب نکند. او برای فیلم "ای-تیم" از دوربین کانن 5D، مارک دو و سه استفاده کرد. او در این باره می گوید:" من اکثرا همه چیز را با لنزهای سری L کانن و به صورت  24-105 میلی متری، 24- 1.4 میلیمتری و 16-35 تصویربرداری کردم."


کافمن اضافه می کند که فیلمسازان همچنین باید انتظار تمام شدن باطری یا نبود برق را داشته باشند. او می گوید:" شما باید برای هرچیزی آماده باشید. من یک یا دو روز بدون برق و شارژ بوده ام. باید باطری ها و شارژرهای اضافی داشته باشید و اطمینان حاصل کنید که می توانید وسیله ی خود را مستقیما از طریق باطری  و یا شارژرهای A/C به یک ماشین وصل کنید.


از نظر او، البته،  این چیزها بستگی به منطقه ی مورد نظر دارد. " چنین فیلمهایی واقع گرا هستند بنابراین شما اتفاقات را همانطوری تصویربرداری می کنید که اتفاق می افتند. امکان اتفاق هرچیزی در هر زمانی وجود دارد. از بمباران گرفته تا لزوم جابجایی حتی در نیمه های شب. شما باید آمادگی آن را داشته باشید که تمام باتری های خود را به همراه ببرید؛ هرچیزی را که بشود در چنان هشدار لحظه ای با خود برد. شما نه تنها باید برای تصویربرداری مهیا باشید بلکه باید برای ترک جایگاه خود نیز آمادگی لازم را  داشته باشید." 


فرایند کاری سریع


هم نجیم و هم کافمن  به نوعی فرایند عکس العملی سریع در لوکیشن های خود دست یافتند. 

هنگام تصویربرداری فیلم "میدان"، نجیم علاوه بر تعداد زیادی دوربین، صحنه های تصویربرداری شده غیر قابل جایگزینی نیز از دست داد، بنابراین حالا درباره ی حفاظت از آنها بسیار با احتیاط عمل می کند. او می گوید: " اگر از صحنه نابی تصویربرداری می کردیم، کارت حافظه را از دوربین در آورده و در جیبهایمان پنهان می کردیم و کارت دیگری در آن قرار می دادیم." در نتیجه، اگر دوربین و کارت حافظه را توقیف می کردند، او هنوز صحنه های تصویربرداری شده ی خوبی را در جیبش داشت.  


البته او بعد از آنکه معترضی تجهیزاتش را دزدید، رویکردش را تغییر داد. او در این باره چنین توضیح می دهد: " شبی که حسنی مبارک سقوط کرد، من برخی از کارتهای حافظه و تجهیزاتم را پیش کسی گذاشته بودم که مورد اعتمادم بود، زیرا در دو هفته اخیر یاد گرفته بودم به افراد اعتماد کنم، درباره ی همه چیز، زندگی ام، تجهیزاتم، همه چیز. اما این بار فرد درستی را انتخاب نکرده بودم. همه چیزم به همراه تمام آن فیلمهایی که گرفته بودم دزدیده شد. خیلی زود این درس را آموخته بودم.


او این طور ادامه می دهد: " بعد از آن اتفاق، دفتری پیدا کردیم که تنها چند خیابان از میدان تحریر فاصله داشت و ما به طور مداوم می توانستیم بین آنجا و میدان رفت و آمد کنیم و کارتهای حافظه را در آنجا بگذاریم. "


کافمن رویکرد خود را به فرایند کاری به این صورت معرفی می کند: " شیفتهای برنامه ریزی شده". او می گوید: " یک بار تمام روز را در ماشین در حال فیلبرداری بودم و به جایی رسیدم که هیچ شارژی نداشتم. در این جور مکانها ما دفترهای مخصوص نداریم. من واقعا در منطقه ی پر آشوب بولیوی بودم و کارتها و فیلمهای گرفته شده ام را دانلود می کردم. شما هرگز نمی توانید حدس بزنید کارتان به کجا می کشد."


علاوه بر آن کافمن مدام مجبور بود جای خود را عوض کند تا آدم ربایان احتمالی را به عقب راند. او هرگز بیشتر از دو شب پشت سر هم در یک جا به سر نمی برد.

 
«مریلین نس» که تهیه کننده ی فیلم "ای-تیم" در آمریکا بود، عمق کار انجام شده در محل تصویربرداری را چنین توصیف می کند: " در پایان یک روز کامل تصویربرداری، در حالی که تعداد اعضای گروهشان زیاد نبود، این تیم مجبور بودند همه ی فیلمهای خود را دانلود کرده و تمام کارهای مدیریت رسانه ای و بک آپ را انجام بدهند. پس از آن، مجبور بودند همه چیزرا شارژ کرده و برای کار فردا  آماده کنند. آنها ساعتهای بسیار طولانی را مشغول به کار بودند." 


کافمن به فیلمسازان مشتاق توصیه می کند: " اطمینان حاصل کنید که دارای انگیزه کافی برای این کار هستید و واقعا می خواهید دست به این کار بزنید نه به خاطر تجربه ی سفر به کشوری خارجی، بلکه برای خاطر تمام چیزهایی که مستندسازی در برخواهد داشت. کار رضایت بخشی ست اما نیازمند تلاش فراوان است."


داستانهای تصویربرداری شده در مناطق جنگی علاوه بر چالش های خاص، حاوی پاداش هایی نیز می باشند. نجیم بر این باور است که "فیلم ساختن به طور مثبتی بر فرهنگ تاثیر می گذارد. " فیلم مکالمه ای را برقرار می کند و جنبه ای انسانی به موقعیتهایی می دهد که با وجود اختلافات سیاسی عمیق، حتی حرف زدن از آن برای مردم سخت است."  او میگوید: "به نظر من نمی توان به آسانی به دنبال تغییرات محسوس و قابل لمسی باشیم که فیلمی به محض پخش شدن ایجاد خواهدکرد. اما چیزی که یک فیلم می تواند انجام بدهد- و فیلم "میدان" در حال انجام آن است- این است که می تواند فضایی را برای برقراری مکالمه و اندیشیدن به گونه ای دیگر فراهم کند.  




کلیه حقوق این اثر متعلق به "مرکز فرهنگی میثاق" است.

اخبار
  «رستم محله» روی آنتن شبکه‌ی مستند می رود

  محسن اسلام زاده با “تنها میان طالبان ۲” دوباره میان طالبان رفت

  سختگیری جشنواره سینما حقیقت تنها برای آثار انقلابی است

  مستند «رویای روهینگیا» به جشنواره هند راه یافت

  بخش و نقد مستند «آقای دادستان» در برنامه ی به اضافه مستند

  «کدام مسجد!» در شبکه مستند | چگونه جایگاه اجتماعی مساجد احیا شود

  «عکاسی زیر آتش» روی آنتن می رود | قصه اشغال تا آزادی خرمشهر

  «عالی‌نسب» اولین برند تولیدکننده وسایل نفت سوز ایرانی

  حتی مردم سوریه از اقدامات ما مطلع نیستند

  اکران مستند "خاطرات نارنجی" در امریکا

  نقدی بر فیلم مستند «میرزا جواد» ساخته سعید فرجی

  برگزاری ۲ نشست تخصصی در روز هشتم «۱۰ روز با عکاسان»

  داستان اولین شهید عکاس را در «میرزا جواد» روایت کردم

  کانال مرکز فرهنگی میثاق در پیام رسان سروش و آی گپ

  بررسی «خاطرات نارنجی» در دهمین قسمت از فصل دوم برنامه «به اضافه مستند» + تیز

  گفتگوی دوربین.نت با سعید فرجی | فیلم


   بیشتر...